Place realne

Wskaźnik płac realnych jest relacją wskaźnika płac nominalnych do wskaźnika kosztów utrzymania. Tak samo mierzymy zmiany poziomu dochodów realnych. Jeśli na przykład w określonym czasie wskaźnik wzrostu płac nominalnych wyniósł 120%, a wskaźnik wzrostu kosztów utrzymania 110%, to ? dzieląc pierwszą liczbę przez drugą ? otrzymamy, że wzrost płacy realnej wyniósł 9,1% (w zaokrągleniu). Dane dotyczące płac nominalnych są dokładnie rejestrowane przez statystykę. Natomiast adekwatne obliczenie wskaźnika kosztów utrzymania zawsze sprawia wiele trudności i budzi wątpliwości. Zależy to bowiem od tego, które produkty weźmie się do obliczeń, czyli które wejdą w skład tzw. koszyka, jak ustali się ich udział (tzw. wagi) w tym koszyku oraz czy dokładnie ustali się zmianę poziomu ich cen. Urzędowe (oficjalne) wskaźniki płac realnych bywają nierzadko podważane przez związki zawodowe. Niewłaściwie, zbyt optymistycznie obliczany wskaźnik tych płac wywołuje niezadowolenie mas pracujących. I jeszcze jedna, najważniejsza chyba kwestia. Wskazywaliśmy, że w kapitalizmie płace kształtują się przeważnie poniżej poziomu realnej wartości siły roboczej, co jest funkcją antagonistycznych sprzeczności między płacami a zyskami. Prowadzi to do powstawania barier wzrostu konsumpcji, co nie może nie hamować wzrostu produkcji. W kapitalizmie procesy realizacji (spożycia) dóbr stają się więc barierami wzrostu produkcji. Zupełnie odwrotnie przedstawia się ta kwestia w ustroju socjalistycznym; nie występuje w nim antagonistyczna sprzeczność między płacami a zyskami przedsiębiorstw; nie hamują one wzrostu płac w celu maksymalizacji zysku.